مشخصات کتاب سخن وسخنوری گفتار فلسفی

تگ ها : خرید کتاب سخن وسخنوری گفتار فلسفی. محمد تقی فلسفی. انتشارات: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. کتاب سخن وسخنوری گفتار فلسفی محمد تقی فلسفی. کتاب سخن وسخنوری گفتار فلسفی دفتر نشر فرهنگ اسلامی. حجت الاسلام محمد تقی فلسفی. بیان و فن خطابه.

آفریدگار جهان، به مشیت حکیمانه خود، انسان را به گونه ای آفریده است که می اندیشد و سخن می گوید. نیروی تفکر و تکلم، دو فیض بزرگ حضرت باری تعالی است که به آدمیان اعطا فرموده و ابزار و لوازم آن دو را به طور طبیعی در وجود آنان به ودیعه گذارده است. در پرتو این دو نعمت گران قدر، خداوند، نوع بشر را بر انواع حیوانات برتری داده و به وی تقدم و امتیاز بخشیده است. 

فهرست  مطالب کتاب

1: پیرامون سخن

• حیوان و قدرت یادگیری
• عجز حیوان از یاد دادن
• صدای حیوان و تکلم انسان
• انسان و قدرت یاد دادن
• سخن و سکوت

2 :سخنور و نفوذ کلام

• ناطق و فن سخن
• فرق علم و هنر
• آگاهی و آگاه‏سازی
• اقناع شنوندگان
• ادله عقلی و شرعی
• ترغیب
• سخنور اسلامی
• شرط قبول عمل
• تصوری ناصحیح
• عقل و احساس

3 :سخنوری و بصیرت

• سخن گفتن بدون علم
• سخن ارتجالی
• سخن در خور فهم شنوندگان

4: تقوا و خلوص سخنور

• روش پیامبر اسلام
• تخلف ناآگاه
• هدایت گمراهان

5: سخنور و مقدمه سخن

قسمت اول

• سخن رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) با اوس و خزرج‏
• خطبه حضرت زینب در کوفه‏

قسمت دوم:

• کیفیت مقدمه:
• کمیت مقدمه‏

6: سخنوری و زاویه

• خطابه و زاویه منحرف
• دعوت به شرک
• پیام‏
• خطیب و سخنی حاوی پیام‏
• مثال:
• خطیب و مزاج متعال
• عمل قاضی و خطیب
• بدترین سخن

7: سخنور و حدشناسی

• پاکی و تقوا
• وزن اجتماعی
• غرور و حدشناسی
• حد شناسی جوان
• چه می‏خواهد بگوید؟
• چگونه می‏خواهد بگوید؟
• نقل مسموعات
• واکنش سخن
• انحراف فکری
• ناسنجیده سخن گفتن

8 :سخنور و فصاحت

• فصاحت متکلم
• تسلط بر سخن
• ضرورت تمرین
• زیبایی و جمال
• گزینش لغات
• اوصاف فطری
• کلمات زشت
• وقفه در کلام
• لکنت زبان
• تازه کاران
• کار آزمودگان
• نارسایی علمی
• تردید سخنوران
• بر خلاف عقیده سخن گفتن

مثال:

• مواجهه با اشخاص بزرگ
• اندازه گیری در سرعت کلام
• اندازه گیری صدا
• نقش فصاحت در تبلیغ

9: بلاغت سخنور :

• بلاغت و کمیت کلام
• کم‏گویی یا نارسایی سخن
• زیاده گویی
• اقسام پرحرفی‏
• رعایت تناسب مجلس
• شناخت زمان
• زمان طبیعی
• زمان طبیعی و بلاغت خطیب
• زمان تاریخی
• زمان تاریخی و بلاغت خطیب
• زمان اجتماعی
• زمان اجتماعی و تربیت فرزندان
• خطبای اسلام و پیشرفت علوم
• جامعه‏شناسی‏
• روان‏شناسی‏
• می‏گشاید و به آورنده سفته می‏گوید: دسته چکم تمام شده، بروید دو روز دیگر بیایید تا از بانک دسته چک بگیرم. روان کاوی
• جو سیاسی
• خطیب و غفلت از جو سیاسی
• مهمترین زمان از جهت بلاغت
• شناخت مردم زمان
• تحسین و ثناگویی
• خطیب و احترام به شخصیت شنوندگان
• به نرمی سخن گفتن
• نگرشی همه جانبه
• انتقاد اصولی باشد نه شخصی
• انتقادهای اجتماعی
• احتکار

10: سخنور و شنوندگان

• دو حجت الهی
• حسن استماع
• دعوت پیامبر اسلام و استماع مردم
• جاذبه قرآن شریف‏

11: سخنوری و رعایت هماهنگی :

• اولیای اسلام و رعایت هماهنگی
• سخنوران و هماهنگی
• اثر ناهماهنگی
• فراگیری سمعی و بصری
• محبوبیت خطیب
• هماهنگی در بیان حدیث

12: سخنوری و شجاعت :

• نمونه کامل شجاعت در تبلیغ
• شجاعت در عرصه پیکار
• ابلاغ سوره برائت
• اجر هدایت مردم

13: محتوای کلام سخنور :

• خطبا و بحث‏های حکیمانه
• کلاس درس
• موعظه حسنه
• گناه و عذاب قیامت
• مناظره و جدل
• جدل ناپسند
• خطبا و جدال غیر مشروع

14: سخنور و فهماندن سخن :

• کلمات روان
• جملات کوتاه
• مقایسه و سنجش
• اسلام و تساوی نژاد
• مقایسه
• مقایسه ایام
• مقایسه اعداد
• تشبیه و مثل
• پاسخ به پرسش‏ها
• قانون مناقصه

15: سخنور و پاسخگوئی به شبهات : 

• قوانین کتاب تکوین و تشریع
• سرعت سیر نور
• قانون ثابت
• حیات و مرگ
• تلقیح مصنوعی‏
• قانون مرگ‏
• قانون جاذبه
• کتاب تشریع
• عدل و دادگری‏
• قتل نفس
• شراب و قمار
• حرمت زنا
• زنای به عنف
• مسائل مستحدثه و فتاوی فقها
• شبهه درباره ابدیت اسلام
• قوانین تغییر ناپذیر تکوین و تشریع

در بخشی از کتاب میخوانیم : 

واکنش سخن

یکی از مسائل مهمی که باید همواره مورد توجه سخنوران تحصیل کرده و نافذ الکلام باشد و هرگز از آن غافل نشوند، دقت در مطلبی است که می خواهند درباره آن بحث نمایند. خطیب توانا، قبل از آغاز سخن، باید موضوع گفتار خود را از بعدهای مختلف بسنجد، واکنش هایی که از جهات متعدد ممکن است بروز نماید در نظر بگیرد و پس از بررسی کامل و اطمینان خاطر، آن را در کرسی سخن، برای شنوندگان بیان نماید. 

اگر این وظیفه اساسی را آن طور که باید انجام ندهد و تمام جهات سخن را به شایستگی نسنجد، ممکن است با پیش آمدی ناگوار و رنج آور مواجه گردد و ناچار شود با خجلت و شرمندگی، از شنوندگان عذر خواهی نماید. گاهی به همه دسترسی پیدا نمی کند و نمی تواند تمام آنان را از انحراف فکری ناشی از سخن خود رهایی بخشد، و تا پایان عمر، در عذاب روحی خواهد بود. 

السجاد علیه السلام قال: للزهری ایاک و ان تعجب من نفسک و ایاک ان تتکلم بما تسبق الی القلوب انکاره و ان کان عندک اعتذاره فلیس کل من تسمعه شراً یمکنک ان توسعه عذراً ثم قال یا زهری من لم یکن عقله من اکمل ما فیه کان هلاکه من ایسر ما فیه.(117)

امام سجاد علیه السلام، به زهری، که فردی بود تحصیل کرده و سخنور، فرمود: بپرهیز از این که دچار عجب شوی و خودبین گردی و بپرهیز از این که درباره چیزی سخن بگویی که قلوب مردم با آن ناموافق است و دل ها در انکارش پیشی می گیرند، هر چند راه معذرت خواهی از آن گفته در اختیارت باشد. زیرا این طور نیست که به هرکس سخن شری را بشنوانی، بتوانی عذر خویش را نیز اطلاعش برسانی. سپس فرمود کسی که عقل، از کامل ترین ذخایر وجودی اش نباشد، هلاکتش از آسان ترین چیزی است که در او وجود دارد. 

مرحوم محدث قمی، رضوان الله تعالی علیه، در مجلد اول سفینه (زهر) درباره محمد بن مسلم زهری می گوید: واختلفت کلمات علمائنا فی مدحه و قدحه. سپس، قسمتی از سخنان بزرگان را درباره او نقل می کند.

امام سجاد (علیه السلام)، به عنوان موعظه، نامه ای به زهری نوشته که در کتب احادیث آمده است. از آن بر می آید که او، در مسیر زندگی، به انحراف گراییده، خدمت طاغوتیان را در حکومت بنی امیه پذیرا شده، و خویشتن را وسیله پیشبرد مقاصد نامشروع آنان ساخته است. امام (علیه السلام)، در خلال نامه، به او تذکراتی داده است. از آن جمله نوشته است: 

جعلوک قطباً اداروا بک رحی مظالمهم و جسراً یعبرون علیک الی بلا یاهم و سلماً الی ضلالتهم داعیاً الی غیهم سالکاً سبیلهم یدخلون بک الشک علی العلماء و یقتادون بک قلوب الجهال الیهم.(118)

تو را پایگاهی ثابت، برای گرداندن چرخ ستم های خود قرار دادند. تو را پلی ساختند تا از آن عبور کنند و به اعمال ناروای خویش دست یابند. تو را چون نردبانی بر پا داشتند تا دست خود را به گمراهی های مورد نظرشان برسانند. به وسیله تو، مردم را به ظلالتی که خود گرفتار آن بودند، دعوت نمودند. جامعه را به بیراهه ای سوق دادند که خود آن را می پیمودند. به وسیله تو، در دل های علما شک و تردید به وجود آوردند و از راه قلوب مردم جهان را نیز منحرف ساختند و آنان را به اقتدای علمای اغفال شده و گمراه واداشتند. 

واکنش بد و اثر نامطلوبی که سخن گوینده اسلامی در قلوب مردم با ایمان به جای می گذارد، و در انکار آن سخن، از یکدیگر پیشی می گیرند، ناشی از دو عامل است: یکی انحرافات فکری و آن دیگر ناسنجیده سخن گفتن. در هر دو صورت، گوینده باید خود را اصلاح کند و هر چه بیشتر گفته های خویش را مورد توجه قرار دهد.

مولف : حجت الاسلام محمد تقی فلسفی

ناشر : انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی